پژوهشگر ونویسنده شهرستان جویم: رضا شاه اولین یخچال نفتی را در منزل یک لارستانی دید

پژوهشگر ونویسنده شهرستان جویم: رضا شاه اولین یخچال نفتی را در منزل یک لارستانی دید

(*رضا شاه اولین یخچال نفتی را در منزل یک لارستانی دید*)

*✍️ غلامرضا لاری*:  از تبعات خاتمه جنگ دوم جهانی ، خلع رضاشاه از سلطنت و تبعید به جزیره موریس در آفریقا بود
اوایل مهر ۱۳۲۰ رضاشاه بهمراه ۱۱ عضو خانواده سلطنتی از مسیر زمینی به بندر عباس وارد میشود و با کشتی ابتدا به هند و سپس جزیره موریس میرود
یکی از سختی های این سفر تحمل گرمای شدید در بندر عباس ذکر شده است
*در بندر عباس ، فردی از اهالی خطه لارستان از یخچال نفتی خود مقداری یخ به عنوان تحفه به شاه تقدیم میکند*
آنچه در ادامه تقدیم میشود نقل این ماجرا به روایت اسناد تاریخی است

🔷 مورخ صادق و برجسته استاد باستانی پاریزی به نقل از کتاب فرماندهان کرمان نوشته شیخ یحیا احمدی که از معتبرترین منابع تاریخ معاصر است و نیز یادداشت های محمود جم در سالنامه دنیا سال ۱۳۴۴ در قسمت آخرین مرحله سفر شاه در خاک ایران چنین می نویسد :
*شدت گرما بحدی بود که آقای گله داری ، بازرگان در بندر عباس ( اصالتا اهل گله دار که در آن زمان از توابع لارستان بود ) مقداری یخ به عنوان تحفه به شاه تقدیم داشت که در آن گرمای شدید تابستانی بندر عباس نعمتی بود شاه با مشاهده یخ اشک شوق ریخت و دست در جیب کرد و ۱۵ سکه پهلوی طلا در آوردند تا به گله داری بدهند محمود جم میگوید عرض کردم ایشان از مکنت و ثروت برخوردار است اجازه فرمایید پس از بازگشت به تهران در مقام تقدیر از رفتار وی بر آیم و آقای گله داری بعدا در سال ۱۳۲۳ از بندر عباس به مجلس شورای ملی رفت*

🔷 در خاطرات شمس پهلوی که در معیت پدر بوده است نیز چنین می خوانیم :
*در دهکده حاجی آباد و نزدیکی بندر عباس فقط چند درخت خرما و دو سه اتاق گلی روستایی بود و در زیر درختان استراحت کردیم عرق از سر و روی ما روان بود و عطش شدیدی به ما دست داده بود*

در تکمیل این مبحث چند نکته دیگر معروض میگردد :

🔷 برادران گله داری از بانفوذ ترین خانواده های ایرانی در دبی هستند که نقش بزرگی در توسعه دبی داشتند
در اواسط دهه ۱۹۷۰ هتل اینتر کنتینشنال و هتل حیات ریجنسی را تأسیس نمودند ( رستوران گردان الدوار و پیست اسکی روی یخ این هتل در نوع خود اولین بودند ) یکی از بزرگترین چهار راه های دبی بنام گله داری است که محل نمایشگاه ماشین معروف به گله داری موتورز است و هنوز فرزندان گله داری در بخش های مختلف اقتصادی دبی موثر و فعال هستند

🔷 دربار پهلوی اول دارای یخچال برقی بوده است و شاه احتمالا در بندرعباس یخچال نفتی را نخستین بار دیده است
در همین ارتباط خاطره ای از دکتر کریم هدایت , پزشک دربار نقل شده مبنی بر اینکه رضاشاه از درد شدید گوارشی رنج می‌برده و با تحقیق پزشک ، کاشف به عمل می آید که آشپز درباربه دستور شخص شاه ، مرغ یا گوشت گوسفند را پس از ذبح دو روز زیر خاک می گذاشته تا نرم و باب دندان مصنوعی شاه گردد که گویا این شیوه رسم قزاقان بوده است

🔷 شایان توجه است که یخچال های نفتی و برقی برای نخستین بار از طریق بندر لنگه که در آن زمان در قلمروی لارستان بوده وارد کشور شده است
اولین مدل وارداتی یخچال نفتی الکترولوکس سوئدی و یخچال برقی انگلیش الکتریک بوده است که در ابتدا یخچال فرنگی شهرت داشت
در فولکلور عامیانه به کسی که حرف لوس و بی‌مزه زده بود میگفتند :
( یخ کنی ، یخچال فرنگی ). و در متلک ها و طعنه زدن هم یخچال سرد و خنک را نمونه می آوردند
لازم به ذکر است که یخچال نفتی بیش از یک قرن قبل توسط انیشتن اختراع شد

*: پژوهشگر ونویسنده شهرستان جویم