انتقاد پذیری زمینه ساز بسیاری از خوش‏بینی‏ ها و امیدواری‏ ها نسبت به اصلاح امور است به قلم پیمان یادگاری

نقادی و نقد پذیری در راستای پرسش گری و پاسخ گویی، برای کمال و اصلاح اجتماع، سرمایه‏ ای است بس گران‏بها

شناخت کاستی‏ ها و نواقص و تلاش در جهت رفع آنها، گامی مقدس در مسیر فلاح فرد و جامعه است. به جای پاسخ گویی، خود  را به نادانی زدن، پرده پوشی بر آنچه بوده و هست یا انکار نواقص و مشکلات، واقعیت‏ها را عوض نکرده و دردی را درمان نمی‏کند.

بنابر این نقد و انتقاد، حرکتی اصلاح گرایانه است. هدف از انتقاد، پاره کردن و مثله کردن افکار دیگران و برهم زدن آرامش و امنیت جامعه و مردم نیست، بلکه هدف، ارج نهادن به کار مثبت دیگران و یادآوری رواها و نارواها در کنار هم است. از این رو، وجهه‏ ی دیگران را خراب کردن و دامن زدن به تهمت‏ ها و بدبینی‏ ها و پدیدآوردن جو بدبینی را نمی‏توان نقد و انتقاد دانست. زیرا عیب گرفتن آسان است، ولی بیان عیب به گونه‏ای که به اصلاح صاحب عیب انجامد، کاری است بزرگ و دشوار.

خواجه عبداللّه‏ انصاری می‏گوید:

عیب از یار بیندازند، اما یار را به عیب نیندازند.

انسان های بزرگ در طول گذران تاریخ مورد انتقاد واقع شده ولیکن بزرگی و منش آنها با استقبال و حسن برداشت از نقّاد گشته است.

در غزوات حضرت رسول (ص) مانند غزوه بدر که دستور به منزل کردن در مکانی از دشت بدر که دارای چاه آب برای احتیاج لشکر بود را صادر فرمودن، اما جوانی صحراگرد در لشکر اسلام به خدمت آنحضرت آمدند و گفتند که اگر دستور و وحی خداوند است در نشستن این مکان، هیچ حرفی نیست ولی اگر رای و مصلحت نبی (ص) در مصلحت اندیشی و گزینه اصلح است، باید گفت که چاه آنسوی دشت، پرآب تر و از نظر استراتژیک و دیده بانی مُشرف به لشکر کفر است و بهتر اینست که به آن مکان مورد نظر عزیمت کنیم (( تربیت شدگان مکتب رسالت انتقادات سازنده خود را نه بخاطر کرسی نشاندن استدلال خود ، که بلکه فضای نقّادی و چاره جویی اصلح را شناخته و به آن پایبند بودن و مرسوم بر این اندیشه استوار بوده که یک مسئله چه بسا سرباز بداند و ژنرال نداند )) و موضعگیری آنحضرت نیز در مقابل اینگونه مسائل متواضعانه بوده و در مورد مثال فوق فرموده اند : واقعا نظریه مهم و با درایتی دادی ! و در مقابل ، بزرگان و اعیان لشکر نیز آن جوان را مورد ملامت و سرزنش قرار ندادند که که چرا در مقابل پیامبر اظهار رای کردی …

در این که جامعه و مدیران، و بلکه همگان، به نقد و انتقاد سالم و سازنده نیازمندند تردیدی نیست، اما این، نیمی از کار است، نیم دیگر که در واقع کامل کننده‏ کار است، «نقد پذیری» و به کار بستن انتقاد ناقدان است. پذیرش انتقاد و نصیحت مشفقانه، خصلتی انسانی و اسلامی است و بیشترین نقش را در فرونشاندن آتش اختلاف و آسیب‏ها و آفت‏های فردی و اجتماعی دارد. چنان که نقد و نقادی تیزبینانه، مایه‏ کمال و رشد رفتارها و عملکردهاست، انتقاد پذیری نیز زمینه ساز بسیاری از خوش‏بینی‏ ها و امیدواری‏ها نسبت به اصلاح امور است. تجربه نشان داده است مدیران و دست اندرکارانی که به استقبال انتقاد رفته و با سعه‏ صدر آن را پذیرا شده‏ اند، از مدیریتی بهتر و کمال یافته‏ تر برخوردارند و کم‏تر دچار دوباره کاری و نابسامانی می‏گردند. زمینی که گود باشد، دو بهره از باران دارد، یکی بهره مستقیم و دیگر آن که بارانی که در بلندی هم می‏بارد به سوی آن سرازیر می‏شود. پذیرش انتقاد نه تنها چیزی از شخصیت سیاسی و اجتماعی انسان نمی‏کاهد، بلکه روشن‏ترین گواه بر شخصیت و کمال عقل آدمی است.

پیمان یادگاری / ۲۵ شهریور ۱۳۹۹ هـ.ش