درنگی کوتاه بر یک عکس تاریخی

عکس فوق را دایی‌ام از طریق واتس آپ در گروه فامیلی بخاطر حضور پدربزرگش مرحوم محمدیوسف محمودی در تصویر، به اشتراک گذاشت. عکسی تاریخی که نخستین بار بود می‌دیدم. عکسی که چهار شهردارِ شهرهای جنوبی ایران در آن حضور دارند.

عبدالطیف جاوید شهردار لار، محمدیوسف محمودی شهردار اوز، مصطفی قلی عباسی شهردار بستک و رئیس عبدالله محمودیان شهردار بندرلنگه، در این قاب دوشادوش هم روبه لنز دوربین قرار گرفته و گویی با نگاه کردن به دوربین، مستقیم چشم در چشم ما و آیندگان دوخته‌اند و با این عکس بخشی از تاریخ جنوب را در آن لحظه جاودانه ساخته‌اند. این عکس و طرز ایستادن این چهار شهردار نه تنها حکایت از مراوده، آشنایی و دوستی این چند نفر که حکایت از دوستی و مراودات گرم مردم این مناطق دارد.

محمدیوسف محمودی معروف به ناظم، آخرین کلانتر و نخستین شهردار اوز بود که ازبدو تاسیس شهرداری اوز در سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۲ که درگذشت، بیشتر شهردار بود و درب خانه‌اش همیشه بر روی مردم و مسئولین و مهمانان باز بود. مصطفی قلی عباسی شهردار بستک نیز همانند محمودی نخستین شهردار بستک بود که از دهۀ سی به مدت بیست‌و‌هفت سال در این سَمت ماند و حق بزرگی بر گردن بستک دارد. عباسی نیز چون همتای اوزی‌اش مهماندار و گشاده دست بود و همواره درب خانه‌اش بر روی مردم باز بود.

لار و اوز هم‌اکنون در استان فارس قرار دارند و بندرلنگه و بستک در استان هرمزگان؛ ولیکن در طول تاریخ مردمان این چهار شهر، ورای جبر جغرافیا و تقسیمات سیاسی، با هم مراوده و آشنایی داشته و دارند که البته در گذشته شاید بیشتر بود.

اگر بخواهیم تاریخ عکس را بدانیم، بایستی به زمان شهرداری رئیس عبدالله محمودیان که فصل مشترک زمانِ شهرداری این چهار نفر است، نگاه کنیم. محمودی و محمودیان که نسبت خویشاوندی نیز با هم داشتند هر دو اهل اوز بودند. رئیس عبدالله محمودیان بین سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ شهردار بندرلنگه و پس از آن همواره جزو معتمدین و از اعضای موثر انجمن شهر بندرلنگه بود. پس این عکس بایستی بین سالهای ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ گرفته شده باشد.

رئیس عبدالله محمودیان دومین اوزی بود که به شهرداری بندرلنگه می‌رسید. پیش از او خالو باقر اوزی در اواخر سلطنت قاجار در سال ۱۲۹۹ سومین شهردار بندرلنگه شد که همزمان رئیس داروغۀ شهر نیز بود.

شهرداری محمدامین کمالی در میناب و حضور مهندس ایرج فریدی در میان یکی از گزینه‌های مورد بررسی برای شهردای تهران در گذشته، همه نشان از آن دارد که اوزیها هر کجا که رفته‌اند موفق عمل کرده و منشا خدمات بسیاری شده‌اند.

دیرزمانی عبدالرحمن مصباح دیوان اوزی حکومت هرمزگان را در دست داشت. حضور موثر اوزیها در اتاق بازرگانی یا تجارت بندرعباس از بدو تاسیس تاکنون و انتخاب چند اوزی به عنوان نمایندۀ بندرعباس در مجلس شورای ملی؛ چون میرهاشم شمس و دکتر مصطفی مصباح زاده، تصدی فرمانداری لار و آموزش و پرورش میناب و بندرعباس همه نشان از حضور پررنگ اوزیها در جنوب دارد که نیازمند تحقیقی مفصل است و در این نوشتار نمی‌گنجد. در واقع اوزیها همواره با برخورد مناسب و مردم‌داری خوبشان، سبب جلب اعتماد مردم در جاهای مختلف به سوی خود شده‌اند. حضور مرحوم شیخ عبدالرحیم فقیهی در انجمنِ شهر «اصفهان» نمونه بارز این ادعاست. اوزیها حتی در کشورهای همسایه همچون کویت و امارات نیز کارآمدی خود را نشان داده‌اند که خود گویاست.

در گفت و گویی که با مرحوم عبدالعزیز امیرزاده شمس، عضو اتاق بازرگانی و انجمن خیریه بندرعباس، در ماهنامه عصر اوز داشتم و در مهر ۱۳۸۲ به چاپ رسید، مرحوم شمس گفت: «اوز، شهری است که شهرت آن صرفاً مدیون مردم کوشا، علاقمند و با بصیرت آن است. به خواست خدا اوزی‌های مهاجر به علت نبوغ ذاتی خود، به هر دیاری که رفته‌اند در اثر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی خود در صدر نشسته‌اند و چون مردمی سخاوتمند بوده‌اند، خوشبختانه از کمک به همشهری‌های خود و دیگر نواحی دریغ نورزیده‌اند و آثار این نیکوکاران در تمام نقاط بندرعباس و بخصوص خود اوز به خوبی آشکار است و احتمالاً می‌تواند الگوی خوبی برای تمام کشور باشد.»

امروز نیز همشهریانِ موثر می‌توانند با الگو گرفتن از گذشتگان و با ایجاد همدلی میان خود و مردم، وقت و انرژی خود را بجای صرف برخی جدل‌های درونی، در راه پیشرفت و توسعۀ منطقه بکار گیرند. گاهی چنان خود را درگیر جدال‌های بیهوده می‌کنیم که گویی حصاری خودخواسته بدور خود کشیده‌ایم که رهایی از آن میسر نیست، ولیکن می‌توان با استفاده از تجربۀ گذشتگان و اعتماد به ذهن خلاق، علمِ بروز و انرژی جوانان، با یکدلی و وحدت بار دیگر نه تنها در اوز که درکل منطقه منشأ خدمات موثری باشیم.

هادی صدیقی

*چاپ شده در پیام اوز، سال سوم، شمارۀ ۲۸، شهریور۹۷، صفحۀ۸