بهرام رفیعی*:

من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش

که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی

در ادامه دو مقاله قبلی که سخنی با نماینده محترم مجلس و سخنی با خود بود سومین مقاله ام را که سخنی با نخبگان لارستان بزرگ هست مرقوم می دارم. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.

نمی خواهم نصیحت کنم که در حد من نیست. می خواهم باب گفت و گو باز کنم که گفت و گو خود در راستای توسعه و شاید هم عین توسعه باشد. چون ملتی که اهل گفت و گو و دیالوگ هست توسعه یافته اند و ملت های توسعه یافته هم اهل گفتگو و دیالوگ هستند نه مونولوگ.

با استناد به صحبت های خاتمی، رئیس جمهور سابق اصلاحات، در دیدار با چارلز، ولیعهد سابق و پادشاه کنونی بریتانیا، در سال ۱۳۸۲ که گفته بود مردم سالاری یک فرآیند است که با نوشتن بخشنامه یا تحمیل از بیرون ایجاد نمی شود، بلکه به صورت درون زا در جامعه پدید می آید، شروع می کنم.

خاتمی البته که دولتش را بر پایه جامعه مدنی در داخل و گفتگوی تمدن ها در عرصه بین الملل بنا نهاده بود، با توجه به سکوت او در اکثر مواقع و همه راست نگفتن ها در خیلی مواقع هر چند هم دروغ نگفت، در عین حال اگر اعتراض داشت با اما و اگر بود، باعث گردید دولتش آن چنان که امید می رفت موفقیت آمیز نگردد.

این داستان آب چشم و غم درون از جامعه مدنی و آزادی و جمهوریت نظام که از مشروطیت استارت خورده تحت الشعاع اسلامیت نظام هر روز کمرنگ و کم رنگ تر گردیده است.

ما ملتی دین باور هستیم و شاید جهان هم این دین باوری را داشته است و دارد. چون قدمت دین به بلندای تاریخ بشریت بوده است. اما اروپا بعد از قرون وسطی و با ایجاد رنسانس و رفرم مذهبی با این مشکل کنار آمد و دین را در جایگاه خود قابل احترام دید و حکومت هم عاری از مذهب و به اصطلاح سکولار نمود. لذا بعد از رنسانس دیگر حکومتی آسمانی در اروپا ندیدیم. همه زمینی بودند. اگر هم سلطنتی بوده و میراث از قبل داشته اند به نماد و سمبلی از گذشته کاملا تشریفاتی و بدون قدرت اجرایی اما قابل احترام بوده است. آخرین آن ملکه الیزابت دوم بود که ۷۰ سال سلطنت نمود. هنگام مرگ هم با احترام و تشریفات خاص در چندین کشور اروپایی سرانجام به خاک سپرده شد.

اما در کشورهای شرقی به ویژه خاورمیانه صحبت از سکولار نمودن حکومت یک نوع کفر تلقی می شود، و ما همچنان اندر خم یک کوچه ایم. این دین باوری و ادغام مذهب و حکومت از حضرت آدم، اولین بشر، اولین پیامبر و رهبر، رهبریت امت به عهده داشته اند. در پی آن ۱۲۴ هزار پیامبر به هدایت بشر پرداخته اند که تعدادی چون حضرت سلیمان هم پیامبری کرده اند هم پادشاهی.

در دوره اسلامی هم پیامبر به عنوان برگزیده از طرف خدا و خلفای بعدی هم به عنوان جانشینان پیامبران به رهبریت امت اسلامی پرداخته اند. این میراث رهبریت آسمانی ابراهیمی در پیوند با میراث کهن ایرانی سلطنت را به عنوان یک پدیده آسمانی محکم تر دید.

کیومرث به عنوان اولین بشر و اولین پادشاه ایران زمین، دارای فر ایزدی بوده که به هدایت بشر پرداخته است. ادامه همین سبک پادشاهی در وجود ایرانیان باوری ساخته است به نام فر کیانی. این فر کیانی فروغی است یزدانی که از سوی خدا به شهریاران و پادشاهان بخشیده می شود که هم دارای قدرت مذهبی و هم قدرت سیاسی بوده اند در واقع هم پیامبر و هم پادشاه بوده اند. همین ساختار سیاسی فرهنگ سیاسی آمریت و تابعیت ساخته است. قدرت را پدیده ای رمز آلود تلقی شده و حاکم را تافته ای جدا بافته می دانند که وجودش مقدس، فرمانش مطاع و امرش قانون بوده است .

بارگاهش دارای خصلت الوهیت بوده است تا سلطنت مردم به عنوان رعیت و گله شاه تلقی شده است. مردم بی شاه یعنی گله بی شبان که در بهترین حالت یا از گرسنگی تلف می شوند یا به دست گرگ پاره می شوند . لذا به شبان حق می دادند برای حفظ گله از خطر هر آن چه می خواهد انجام دهد. هرچه آن خسرو کند شیرین بود.

سعدی هم می گوید عیب سلطان هنر است.

معمولا تداوم این حاکمیت به دست مردان بوده است. ما نور پیامبری در زن نمی بینیم و جانشینی پیامبران هم به زن ها نمی رسید. فر ایزدی هم در زن ها مشاهده نمی گردد. فر معمولا به نژاد شهریاران مرد می رسید.

کاوه آهن گر هرچند خوب بود و پرچم مبارزه با پادشاهی هزارساله ضحاک به دست گرفت اما شهریار نشد. فریدون که از نژاد شهریاران بود پادشاه شد. پادشاه زن هم در دوره ۲۵۰۰ساله شاهنشاهی نداشتیم مگر در اواخر دوره ساسانی از روی ناچاری که مردی نبود، دو زن به نام پوران دخت و ایران دخت به شاهی رسیدند و دوامی هم نیاوردند و شهریاری به یزدگرد سوم افتاد و تا سرنگونی دودمان ساسانی به دست اعراب مسلمان ادامه یافت.

با برافتادن دودمان ساسانی فرهنگ سیاسی آمریت و تابعیت و آسمانی بودن حکومت همچنان تا اواخر دوره قاجار ادامه می یابد. وقتی یک سفیر اروپایی در آستانه مشروطیت به دربار قاجار می رود ، می گوید من در بارگاه و قصر پادشاهی جز الوهیت چیزی دیگر ندیدم. این نشان می دهد در آستانه مشروطیت هم این پادشاهان همچنان در زمین خدایی می کنند. با شروع مشروطیت، ساختار سیاسی آمریت و تابعیت ترک برداشت و تحت تاثیر نظام های مشروطه غربی خواستار مشروطیت نظام حکومتی شدند. انقلاب مشروطیت در سال ۱۲۸۵ه.ش به وقوع پیوست .

در انقلاب مشروطیت مردم هرچند توانستند رهبران خودرا از آسمان به زمین بیاورند اما نتوانستند آن هارا مقید به قانون نمایند. با انتقال قدرت از قاجار به پهلوی رضاشاه توسعه آمرانه خودرا در حوزه قضایی و آموزشی و اجتماعی پیش برد اما در حوزه سیاسی بسیار بسته و خفقان بود. در پهلوی دوم در اوایل روزنه ای برای فضای سیاسی گشوده شد تا کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ این فضا هم بسته شد ولی همچنان در توسعه فضای اجتماعی و آموزشی به شکل عرفی تلاش می شد. انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی به کلی سلطنت ۲۵۰۰ساله شاهنشاهی را قیچی نمود. آه از آن مست که مردم هشیار چه کرد.

روشن فکران چپ در آرزوی جامعه بی طبقه کارگری و روشن فکران راست در آرزوی جامعه بی طبقه توحیدی و توده مردم در انتظار مدینه فاضله اسلامی که هم معیشت دنیوی به دست آورند و هم فضیلت اخروی با حاکمیت هم صدا شدند.

انقلاب در دوران طفولیت خود بود که مواجه با جنگ هشت ساله با عراق گردید. از طرفی پاک سازی از نیروهای چپ و راست هم شروع شد. انتخابات هم بهانه ای بود برای بیعت توده مردم با حاکمیت بدون اینکه مطالبات سیاسی یا اقتصادی یا صنفی داشته باشند. از سال ۷۶ بود که اصلاحاتی شروع و انتخابات هم همراه با مطالبات گردید. به دنبال آن جنبش سبز و بنفش به وقوع پیوست. اعتراضات پراکنده و پیوسته هم داشته ایم.

اما امروز نسلی پا به عرصه وجود گذاشته است که انگار دغدغه آرمان های انقلاب، نجات بشریت و هدایت آن ها به بهشت اخروی، رسیدن به جامعه بی طبقه توحیدی یا کارگری ندارد. این نسل اهل دگرگونی و انقلاب نیست. اگر هم اعتراض می کند در پی آزار و اذیت نیست.