معرفی مساجد جهان( ۳ )

*مسجدالحرام*

همانگونه که قول داده بودیم در دوران یکه تازی ویروس کرونا سعی می کنیم با هم به مساجد جهان برویم.

قصد داشتیم جمعه هفته قبل به مناسبت عید قربان به مکه برویم اما شور و شعف عید قربان  و تبریکات فراوان عید، باعث شد که سفرمان را به این جمعه موکول کنیم. این هفته مقصد ما مسجد الحرام، محبوب ترین مسجد نزد مسلمانان است.

مسجدالحرام یا مسجد اعظم، بزرگترین و مقدس ترین مسجد جهان اسلام و قبله‌گاه مسلمانان است. مسجد الحرام در شهر مکه و در کشور عربستان سعودی قرار دارد. بنابر آموزه‌های اسلام هر انسان و موجود زنده‌ای که وارد آن شود ایمن است و نباید به او آسیب رسانده شود.

گنجایش این مسجد ۹۰۰ هزار نفر و در زمان حج تا ۴ میلیون نفر افزایش می‌یابد و دارای  ۹ مناره با بلندی ۸۹ متر می باشد.

در صدر اسلام، مسجدالحرام بسیار کوچک بود. نخستین بار، حضرت عمر بن خطاب دستور داد خانه‌هایی بخرند و بر مساحت مسجد بیفزایند. تا آن زمان به دور مسجد دیوار نبود. حضرت عمر دستور داد دور مسجد دیواری نیز بکشند. حضرت عثمان برای مسجد رواق ساخت و بدین‌گونه قسمت‌هایی از مسجد سر پوشیده شد. از آن زمان تاکنون بارها مسجدالحرام گسترش یافته‌است.

قسمت اصلی مسجد الحرام کعبه می باشد. به کعبه، خانه خدا، بیت‌الله‌الحرام، بیت العتیق و بیت‌الحرام نیز می‌گویند. دلیل نامگذاری کعبه به بیت‌الله الحرام این است که خداوند ورود مشرکان را به این مکان مقدس حرام و ممنوع فرموده‌است. بیت‌الله‌الحرام در شهر مکه قرار دارد و در تاریخ، مورد احترام همگان بوده‌است.

کعبه در زمان حضرت محمد ( ص) و قبل از بعثت، به دست قریش و با همکاری حضرت محمد، بر اساس بنای اولیه ابراهیم، دوباره بازسازی شد.

خداوند کعبه و اطراف آن را «حرم» قرار داده‌است، یعنی مقدس شمرده و ارتکاب گناه و قتل و شکار و تجاوز به جان و مال مردم و جنگ و دزدی و راهزنی و… را در آن جایز ندانسته‌است. واقعه مهمی که در دوران عبدالمطلب، سرپرست و تولیت کعبه رخ داد ، نجات معجزه آسای آن از ویرانی به دست سپاه ابرهه و اصحاب فیل بود. مقارن با ظهور اسلام، صدها بت فلزی و چوبی و سفالی در شکل‌های گوناگون در داخل و بیرون و بر روی دیوارها و سقف کعبه بود، اما در روز فتح مکه که در رمضان سال هشتم هجری رخ داد، حضرت محمد وارد کعبه شد و همه بت‌ها را نابود کرد. ساختمان کعبه به شکل مکعب مستطیل و دارای چهار ضلع است که هر ضلع آن را رُکن می‌نامند. به مجموع چهار ضلع ارکان کعبه می‌گویند که سه رکن آن چنین نام دارند: رکن یمانی، رکن شامی و رکن عراقی. ساختمان کعبه ۱۴/۸۵متر ارتفاع دارد، طولش ۱۱/۸۵ و عرضش ۱۰/۲۲متر است. بنای کعبه از سنگ‌های سیاه و سختی ساخته شده‌است که پرده سیاهی بر روی آن قرار دارد. پرده‌داری کعبه، منصبی ویژه محسوب می‌شود.هم اکنون نیز آن پرده به صورتی خاص بافته و بر روی کعبه نهاده می‌شود.

این بنا بخش‌های دیگری هم دارد همچون حجر الاسود، ملتزم، مستجار، حطیم و حجر اسماعیل. در نزدیکی آن نیز مقام ابراهیم و چاه زمزم واقع شده است.بر طبق آموزه های اسلامی زیارت خانه خدا بر هر فرد مسلمان که توانایی مالی دارد واجب می باشد .

ذکر این نکته لازم است که  علاوه بر تقدس مسجدالحرام نزد مسلمانان، این مکان به عنوان یک مکان تاریخی و گردشگری در جهان شهرت بسیار بالایی نزد همه مردم دنیا دارد.

شریف بازرگانی

موزه مردم شناسی اوز