نام انواع باران در گویش اوزبه گزارش عنایت نامور

نام انواع باران در گویش اوز

بَرو (baru):

به معنی باران از مصدر «واریتن» آمده که در زبان فارسی حرف «و» به «ب» تبدیل شده استباران. در زبان پهلوی واژه varan

بَرون بی زحمت (barune bi zahmat)

 باران بی زحمت، بارانی که همراه با سیل و خسارت نباشد

بَرون تاوستو(barune TAVESTU)

 باران تابستان، بارانی که در فصل تابستان می آید

بَرون گُش خَری (barune gosxari )

باران تابستانه، بارانی که یک گوش خر را می

 گیرد و یک گوش خر را نمی گیرد. یعنی اگر خری در یک محل ایستاده باشد ممکن است بر یک گوش خر باران ببارد و بر گوش دیگر خر باران نبارد.

بَرون خَش (barune xas)

 باران خوب، بارانی که پس از مدتی خشکی و نباریدن همه انتظار آن را داشته اند و در اصل بارانی کافی که از نظر مدت باریدن و جمع آوری آب و نیز پر شدن آب انبار کافی باشد. 

بَرون سیه(barune siyah)

 باران سیاه، بارانی که به هنگام باریدن به رنگ سیاه است و ناشی از آلودگی هوا در جایی بوده که باد ابر آن را به منطقه آورده است و با بارانی که موجب زحمت شود و سیلی بیان کن به همراه بیاورد و موجب خسارت فراوان گردد.

بَرو گیر(barune gir)

 کسی که بیرون از خانه او را باران گرفته باشد، دچار باران شدن، باران زده.

بَرون سِمسِمه(barune semseme)

 باران آرام آرام، باران ملایم و ممتد

بَرون عَکرَبی(barune akrabi)

 باران عقربی، بارانی که در آخر پاییز یا آغاز زمستان می بارد. بارش این باران را به دو حالت تفسیر می کنند. یا بعد از این باران خشکسالی خواهد شد و دیگر بارانی نمی بارد و یا باران های سیل آسای متعددی خواهد بارید و بارش های مداومی صورت خواهد گرفت به این جهت باران عقربی برای اهالی حالتی بین خوب و بد را به وجود می آورد. اگر باران عقربی نمی بارید معتقد بودند که در آن سال نام های گاه شمار عربی به نام ماه عقرب گرفته شده که ماه هشتم است.

بَرونِ غُرِشتی(barune yoresti)

 باران همراه با رعد و برق و رگبار.

بُرونِ فراشَه یی(barune frrasae ):

گبار، بارانی تند و به صورت رگبار با بارش مورب

و یکنواخت و ضربه زننده. 

بَرونِ کُرَّه اَنداز(barune korra andaz )

 نام نوعی بارش فصلی، بارندگی بسیار خوب

برون نام نامه: (barune nam nameh):

 بارانی آرام و شبیه سمسمه است ولی قطره های آن کمی درشت تر است.

سایَ یِ دَل بَچَ(sayaye dal baca):

 سایه جوجه گنجشک، دل، در گویش اوزی به معنی گنجشک است و دَل بَچَ به معنی جوجه گنجشک است یا بَچَ دَل به معنی بچه گنجشک. اصطلاحاً به پوشش نازکی از ابر که معمولاً در روزهای آغازین بهار در آسمان ظاهر می شود گفته می شود و معتقدند که این گونه ابرها باران زا نیست و ظاهر شدن آنها به این خاطر است که  جلوی نور شدید آفتاب را بگیرد و سایه ای را ایجاد کند. معمولاً ظهور این گونه ابرها را مقارن زمانی می دانند که گنجشک ها در روی شاخه های درختان کُنار (سدر) لانه سازی و تخم گذاری کرده اند و به پرورش جوجه های خود مشغولند. به این جهت سایه این گونه ابرها کمکی است به پرورش جوجه های گنجشک. به این دلیل این گونه ابرها را نشانه سایه دَل بَچَ می دانند نه ابرهای باران زا. 

تَک(tak):

 قطره، قطره آب یا هر مایع دیگری. 

تهران – محمدرفیع ضیائی

منبع: گپ و لپ