خــــرفه (تهیه وگزارش خانم شکوفه آزاد ازبندرعباس)

نام انگلیسیcommon purslane نام علمی Portulaca oleracea L    نام خانواده Portulacaceae   

خرفه  گیاهی یکساله وگرمادوست،  بوته های خرفه علفی،خوابیده و گوشتی بوده و هربوته رشد یافته آن فضایی به قطر۶۰ سانتیمتر را اشغال می کند. خرفه گیاهی خود گشن است. ساقه ها بدون کرک،گوشتی واغلب قرمزرنگ هستند. ساقه های  این گیاه چندین بارمنشعب می شوند به طوری که ممکن است دفعات انشعاب به هشت بار برسد. برگها به صورت متناوب یا شبه متقابل آرایش یافته اغلب به صورت مجتمع دیده می شوند. برگها بدون کرک، ضخیم گوشتی، قاشقی شکل با حواشی صاف و بدون دمبرگ می باشند.

                         تصویر :تزیینی است

ترکیب شیمیایی ساقه و برگ خرفه خام درهر صد گرم شامل: آب ۹۰ گرم، انرژی ۲۱ کالری، پروتئین ۷/۱گرم  ، چربی ۵/۰ گرم، هیدرات کربن ۵/۲ گرم، کلسیم ۱۰۳ میلی‌گرم، فسفر ۴۰ میلی گرم و ویتامین آ  گرم همچنین ترکیبات شیمیایی مختلفی از قبیل ترکیبات آنتی اکسیدان گلیکوزید های قلبی، گلیکوزیدهای آنتراکینون، ترکیبات ساپونین و فلاوونوئید کرمارین، دوپامین، دوپا، نورآدرنالین و آدنوزین از این گیاه بدست آمده است.

  فصل رویش این گیاه به گرمترین ماههای سال(۴-۳ماه)محدود می شود. ظهور گیاهچه ها از اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد  رویش گیاهچه ها تا ماههای تیر،مرداد واوایل شهریورادامه می یابد. چرخه زندگی خرفه در مدت۴-۲ ماه کامل می شود.

 برای تسکین حدت تبهای گرم و صفراوی و تسکین عطش و کنترل ترشح ادرار در مورد بیماری دیابت و رفع سردرد های گرم مفید است و خونریزی از هر عضوی را قطع می کند و همچنین در مواردی که چرک از سینه آید قطع می کند. برای خرد کردن سنگ مثانه و ازدیاد ترشح بول مفید است، یعنی مدر است و برای سرفه و سوزش مجرای ادرار و مثانه و روده ها و بواسیر و همچنین تسکین حرارت رحم و سوزش و درد آن مفید است. تخم آن ضد کرم کدو است و عصاره ساقه و برگ آن برای بیماریهای کبد و بیماریهای کمی ویتامین c بسیار مفید است، البته کمتر از شاهی. زیرا در خرفه تا حد ۲۵ گرم در ۱۰۰ گرم برگ ویتامین سی دارد و به عنوان رژیم غذایی اشخاص مبتلا به اسکوروی تجویز می شود.مقدار خوراک از آب برگ ساقه آن ۴۰ گرم که با ۸ گرم نبات یا شکر مخلوط کرده و خورده می شود.اگر آن را پخته و با کمی پیاز و روغن سرخ کرده و بخورند برای قطع اسهال صفراوی و تقویت روده ها و تبهای گرم بسیار نافع است به خصوص در فصل های گرم سال و برای اشخاص گرم مزاج. اگر برگ و ساقه آن را مانند سالاد و با سرکه بخورند برای درد کلیه بسیار نافع است. از عصاره آن برای التهابهای گرم چشم با مالیدن در محل ملتهب استفاده می شود.

ضما برگ و ساقه آن به تنهایی برای تسکین حرارت اعضا و سوختگی آتش مفید است و اگر بر معده و کبد گذارند برای تسکین حرارت آنها مفید است و اگر با حنا تهیه شود و بر کف دست و پا گذارده شود برای حرارت و پیسی های دست و پا در صورت تکرار مفید خواهد بود. ضما دریشه آن برای زگیل قوی تر از ضماد گیاه است. اشتها را کاهش می دهد و اسراف در خوردن آن نور چشم را نقصان می دهد. این قبیل افراد سرد مزاج اگر بخواهند بخورند باید با نعناع و کرفس باشد، مقدار خوراک از آب آن تا ۱۰۰ گرم است.

مهندس شکوفه آزاد – کارشناس ارشد گیاهان دارویی از بندرعباس

منبع : عصراوز