نگـاهی بـه تـاریخچه شناسنامـه دار شـدن مـردم اوز

نگـاهی بـه تـاریخچه
شناسنامـه دار شـدن مـردم اوز

عنایت اله نامور – دبی

در گذشته ثبت امور مربوط به ولادت و ازدواج در ایران به صورت سنتی بیشتر با مراجعه به روحانیون، ریش سفیدان محله یا بزرگان قوم انجام می‌گرفت. ثبت احوال به شیوه کنونی با پیروی از کشورهای اروپایی در ایران رواج یافت. بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ ۲۰ آذر ماه ۱۲۹۷ خورشیدی، مقررات تشکیل اداره سجل احوال در وزارت کشور تهیه شد و نخستین شناسنامه به شماره ۱ در بخش ۲ تهران برای دختری بنام فاطمه ایرانی در تاریخ ۳ دی همان سال صادر شد.

صدور این شناسنامه به عهده دفتر سجل احوال دارالخلافه تهران بوده است که یک برگی، و حاوی اطلاعاتی در مورد تاریخ تولد و محل تولد و خلاصه ای از ازدواج و طلاق بوده و محلی برای ثبت نام فرزندان و یا مرگ صاحب شناسنامه نداشته است. از نکات جالب توجه که با ملاحظه شناسنامه های ابتدائی مشاهده می شود نقش مهرهای مختلفی است که برروی آنها زده شده است ( مهر قند و شکر- جیره بندی – سرشماری و غیره ) که وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن زمان را هم تا اندازه ای برای ما روشن می کند. جالب است که این اوراق به عنوان تصدیق هویت از جانب نظمیه تهران تائید می گردیده است.

از سال ۱۳۰۴ شمسی، بر اساس قانون، دریافت شناسنامه برای کلیه شهروندان ایرانی در مناطقی که در آنها اداره سجل احوال دایر بود الزامی شد. اداره کل احصائیه و سجل احوال بر اساس مصوبه ۲۰ خرداد ۱۳۰۷ با وظایف مستقل و به عنوانی نهادی وابسته به وزارت کشور کار خود را آغاز کرد.

اولین شناسنامه به صورت دفترچه در سال۱۳۰۷ هجری شمسی بموجب اصلاحیه قانون ثبت احوال همان سال صادر گردیده. این شناسنامه نسبت به شناسنامه قبلی کامل تر و علاوه بر ثبت تولد ازدواج و طلاق قسمتی را به نام فرزندان و ثبت فوت صاحب شناسنامه اختصاص داده بودند.

در اوز هیئتی که برای صدور شناسنامه از شیراز آمده بودند در سال ۱۳۱۱ مردم اوز راشناسنامه دار کردند.

مرحوم محمدرسول کرامتی در یادداشتی تاریخ ورود هیئت را این گونه یادداشت کرده است :

( در تاریخ ۲ جمادی الاول ۱۳۵۱ قمری مامورین سجل سیار وارد اوز شده درعرض ۱۰ روز برگه هویت اهالی اوز صادر شد )

و این تاریخ برابر است با ۱۲شهریور ۱۳۱۱ شمسی و برابر با ۳ سبتامبر ۱۹۳۲ میلادی

و ان زمان پدر بزرگم مرحوم خواجه محمد رفیع نامور کلانتر ( ناظم ) اوز بود. گروه سیار به سرپرستی شخصی به نام شاهزاده مغروری با همکاری کلانتر وعده ای از ریش سفیدان در منزل حاج هاشم ملاحسین ( خانه در لرد میری که هنوز هم هست) تک تک سرپرست خانواده ها را فرا می خوانند و به آنها و افراد خانواده شناسنامه می دادند.

نام فامیل کنونی مردم اوز درآن ۱۰ روز برای اهالی انتخاب شده است که با مشورت ریش سفیدان و سوال از کسب و شغل و ریشه های خانوادگی و لیست نام های مجازی که هیئت همراه داشت برگزیده شده است …نام های مانند بذرافشان، زارعی، کشاورز، جوکار و…. که حاکی از شغل آنهاست…. نام هایی مانند حسین نیا، سیفایی، احمدپور، خادم …. که حاکی از جد و اصل و نسب آنهاست و از این قبیل که طی۱۰ روز به همه اهالی شناسنامه داده شد. هیئت مزبور سپس به سمت جنوب رفته و تا بستک و بندر لنگه را پوشش داده است.