۱۱سال قبل در چنین روزی به نقل از پیام دانش: نقش تفنگ چیان اوز در سرکوب شورش آقاخان محلاتی
نقش تفنگ چیان اوز در سرکوب شورش آقاخان محلاتی
تاریخ انتشار: بازدید ها : ۳۹۷در: آرشیو خبربدون دیدگاه
نقش تفنگ چیان اوز در سرکوب شورش آقاخان محلاتی
به قلم شادروان عبدالله کمالی که در شهریورماه ۱۴۰۲ به رحمت ایزدی پیوست> روخشان شاد
ماجرای آقاخان محلاتی داستانی است شنیدنی که مقدمه آن در ایران برپا گردید. بساط آن در دستگاه استعماری انگلیس در سند و هند چیده شد و قوت گرفت. شاه خلیل اله رئیس فرقه اسماعلیه بود که در سال ۱۲۳۲ هجری قمری بدست گروهی متعصب کشته شد. و پسرش سیدمحمدالحسنی مشهور به آقاخان که در آن هنگام سیزده ساله بود جانشین پدر گردید. فتحعلی شاه قاجار از او دلجویی نمود هدایایی جهت ایشان به محلات فرستاد. و یکی از دخترانش به ازدواج او درآورد. ضمنا بیست و سه هزار تومان همراه با ابلاغ حکمرانی قم و محلات را نیز به او سپرد و او در دولت قاجار به احترام می زیست.
آقاخان محلاتی یکی از بزرگ ترین پیشوایان فرقه اسماعیله بود نسبت ایشان را بعضی به حسن صباح برخی به حضرت امام جعفر صادق (ع) و جمعی به خلفای فاطمیه مصر می رسانند. آقاخان بعد از مرگ فتحعلی شاه از عوامل به سلطنت رساندن محمدشاه می دانند. به همین جهت در سال ۱۲۵۱ هجری قمری از طرف محمدشاه قاجار حکمرانی کرمان و بلوچستان به او دادند قاآنی در مدح آقاخان می گوید:
آدمی باید به گیتی عمر جاودان کند
تـا یکی از صـد مـدح آقـاخان کند
حکمرانی آقاخان در کرمان و بلوچستان به علت بعضی از خود سری ها که از وی به ظهور رسید زیاد دوام نیاورد. به دار الخلافه تهران احضار گردید و حکومت کرمان و بلوچستان به شاهزاده فیروز میرزا واگذار شد. میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی وزیر محمد شاه قاجار جانب او همواره نگه می داشت ولی آقاخان طبعی ناآرام داشت. بعد از قتل قائم مقام و به صدارت رسیدن میرزا آقاسی رابطه آقاخان با دربار محمدشاه به دشمنی گرانید. در سنه ۱۲۵۷ هجری از خاکپای همایونی محمدشاه اجازت یافت که با اهل و عیال به زیارت مکه شرفیاب شود از طرف محمدشاه اجازه چنین سفری به نامبرده داده شد.
آقاخان از محلات به سوی کرمان و بلوچستان عزیمت کرد آنجا را مامن کانون مبارزات خود قرار داد در مدت نزدیک به سه ماه پانصد راس اسب عربی تحصیل کرد.
و در هر جا سوار دلیری سراغ داشت با پول خود او را فریفته و به خدمت خویش در می آورد و به دستیاری میرزا احمد اصفهانی که در شبیه نگاری و مهر سازی وقوع کامل داشت با جعل فرمان هایی از جانب محمدشاه و نیز احکام و سفارشنامه های دولتی به علما و بزرگان کرمان و بلوچستان از جمله سیدجواد شیرازی امام جمعه کرمان و چون در آن زمان تلگراف و پست و چاپار دایر نبود مکاتبات دولتی که جهت دربار قاجار و سایر ادارات در دار الخلافه فرستاده می شد. بوسیله سوار مخصوص ارسال می گردید. گذشته از ناامن بودن جاده که در همه جا سارقین و عشایر درکمین مسافر بودند که مال آنان را غارت نمایند مدت زمانی که از کرمان تا دارالخلافه تهران طول می کشید حداقل نزدیک به یک ماه می رسید تا مسافر به مقصد برسد. نامه ای که آقاخان به سیدجواد شیرازی امام جمعه کرمان نگاشته بود بدین شرح می باشد:
سفـر کعبه کنـم تـا بـخرابـات رسـم
زآنکه سالک به حقیقت رسد از راه مجاز
بنده درگاه عزم زیارت مکه معظمه داشتم که در عرض راه این احکام و فرامین بدستم رسید مامور حکومت و توقف در کرمان شدم. مهمان پذیر باشید. والسلام
دربار محمدشاه قاجار با آگاه شدن از جعل احکام به وسیله آقاخان محلاتی شاهزاده حسینعلی میرزا فرمانفرما فارس را جهت انتظام کرمان و ناحیه بمپور و رفع غائله آقاخان محلاتی در سنه ۱۲۵۷ اردو بطرف کرمان حرکت داده با درخواست حسنعلی میرزا از شهرستان های فارس جهت همراهی اردو برای کرمان در آن زمان علی خان لاری حکومت لارستان را به عهده داشت که دوهزار چریک شامل ۷۰۰ تفنگچی مبارز از اوز به سرپرستی میرمحمد رضی کلانتر اوز در معیت علی خان لاری به اردوی حسنعلی میرزا ملحق شدند.
با رسیدن اردو به کرمان بین قشون آقاخان و سربازان شاهزاده حسنعلی میرزا طی چهار روز نبرد سخت در گرفت. آقاخان محلاتی شکست را پذیرفت و فرار را بر قرار ترجیح داد و با همراهانش به سوی مرز هندوستان فرار نمودند.
تفنگ چیان اوز در تعقیب آنان بودند تعدادی از آنان را اسیر و جمعی نیز کشته شدند بقیه توانستند از مرز ایران عبور و خود را به خاک هند برسانند. شاهزاده حسنعلی میرزا از شجاعت تفنگ چیان اوز به وجد آمد با پرداخت دو برابر مزد نسبت به دیگران آنان را مورد ستایش قرار داد. و میرمحمدرضی کلانتر اوز بعرض رسانید رعایای اوز که چاکران دولت هستند. از برای کشت و زراعت در فشار بوده و عرصه برآنان تنگ می باشد استدعا داریم اراضی برکه عالی، برکه شور الی تل ریگی تماما ضمیمه صحرای خوشاب فرموده شود که از این به بعد اهالی مرفه الحال گردیده و دعا گوئی حضرت والا گردند. شاهزاده حسنعلی میرزا فی الفور فرمانی صادر و مرحمت فرمودند در زمان میرمحمدرضی اوز کمال آبادی داشته و آن وجود گرامی دارای حسن اخلاق و با دیانت بوده احداث و تعمیر مساجد و آب انبار در اوز از او به یادگار مانده است ولی دو بار شرف زیارت حج مشرف و هر بار جمعی از اهالی با خود یار و همراه داشت. در مرتبه دوم در مکه معظمه عمرش به سر آمد و در همانجا مدفون گردید و در هنگام مرگ و در وصیتی اشیای وقفی را وقف حرم نمود.
عبداله کمالی:دبیر بازنشسته آموزش وپرورش
منبع : عصراوز
لینک کوتاه:
دیدگاه بگذارید