برکه های برکت و امنیت به قلم هادی صدیقی

توصیف آب انبارهای شهر اوز استان فارس و راه حل اصیل ایرانی برای ذخیره آب

از فیروزآباد به سمت جنوب و سواحل خلیج فارس که بروید،می توانید گنبدهایی بلند و کوتاه را در گوشه و کنار ببینید،اما شهر اوز معدن این گنبدهای برکه ای است.

مردم شهر،خوب قدرشان را می دانندو در حفظ و حتی افزودن به آن ها کوتاهی نمی کنند.این گنبدها هدفی بزرگتر از دادن ظاهری زیبا به شهر دارند و آن، جمع آوری آب باران های سیل آسا و ذخیرهآب است.

برکه یا همان آب انبارهای زیرزمینی،راهکار منطقه لارستان و جنوب ایران برای ذخیره سازی آب دراقلیم خشک و کم باران آن حوالی است.آب از طریق جوی یا رودهای کوچکی که به آن ممر می گویند،وارد برکه های مسقف می شود.

تفاوت آب انبارهای این منطقه با نمونه آب انبارهای معروف قزوین و شیراز در سیساتم ورود و خروج آب به آن هاست.

آب انبارهای اوزپله و دهن شیر ندارند;یعنی مردم برای برداشتن آب از پله ها پایین نمی روندتا به پایاب برسند،بلکه با کمک سطل و طناب ،آب را از مخزن بیرون می کشند.

با یک باران سیل آسای یک ساعته،تمام برکه ها پر می شود،شاید بالغ بر صد برکه.

این برکه ها معمولا چندتایی کنار هم ساخته می شوند و وقتی آب باران یکی را پر کرد،به آب انبار بعدی سرریز می ود و همین طور ادامه می یابدتا مازاد آب به رودخانه وارد شود.

هر کدام از برکه ها به نام بانی آن شهرت دارد;مثلا برکه ای کوچک در ورودی شهر قرار دارد که پیرزنی تخم مرغ فروش،هزینه ساختش را پرداخت کرده و به همین سبب به برکه تخم مرغی مشهور شده است یا برکه هایی که به نام بزرگان و حکمای شهر مشهورند و ابعاد بزرگتری دارند.

در گذشته،انگلی به نام <پیوک>از طریق آب این برکه ها به انسان منتقل می شد حتی حرکت آن را زیر پوست دید.اما با کلر زنی مداوم ،این انگلریشه کن شد و حالا این آب آشامیدنی است.

معماران قدیمی ابتدا مخزن برکه را می ساختند و بعد به مدت یک سال آن را رها می کردندتا آب آن را پر کند،سپس شروع به ساخت دیواره و گنبد می کردند.

همان طور که گفته شد این سنت دیرینه هنوز هم در منطقه پذیرفته شده است و می توان با مطالعه و الگوبرداری از آن در تامین آب کار بست و در دیگر نقاط کم آب کشور هم این شیوه را به کار بست.

هادی صدیقی-روزنامه شهرآرا (مشهد)،شماره ۲۶۰۰،دوشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۷،صفحه ۱۱